فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 12، شماره 1، بهار 98 ، شماره پی در پی 43

سبک شناسی اشعار اسماعیل شاهرودی

صفحه (279 - 297)
امیرحسین همتی (نویسنده مسئول)، لیلا خلیلی صرافی ، حسین خسروی
تاریخ دریافت مقاله : زمستان 96
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : بهار 97

چکیده
اسماعیل شاهرودی (آینده)، در زمینۀ شعر نوی معاصر از پیشاهنگان و در جریان اشعار سیاسی-اجتماعی یا متعهّد تأثیرگذار بود. وی از پیروان ثابت‏ قدمِ نیما یوشیج بود که به طور جدّی در سال‏ 1325 به سرودن و انتشار اشعار خود پرداخته است. پس، برای شناخت دقیقتر و کاملتر شعر معاصر فارسی و سبک این دوره بایسته است، اشعار این شاعر واکاوی شود؛ به همین دلیل، در این پژوهش با روشی توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‏ای و مبتنی بر تحقیقات نظری و تجزیه و تحلیل متن، سبک فکری، زبانی و ادبی شعر این شاعر بررسی شد و مشخّصه‏ های اصلی سبک شعری شاهرودی با ذکر بسامد بیان و تحلیل شد و این نتایج حاصل شد که در سطح فکری، شاعر در شعرهای سال‏های آغازین خود بسیار متأثّر از «تعهّد» بوده است و در اشعار دوره‏ های بعد از این فضا دور شده است. همچنین شاعر بیشتر از فنون تکرار، کهن‏گرایی، تشبیه، استعاره مکنیه و نمادگرایی در سطح زبانی و ادبی شعرش بهره‏ گرفته است.

کلمات کلیدی
سبک‏شناسی , اسماعیل شاهرودی , سطح فکری , سطح زبانی و ادبی

• اتحادیه‏های کارگری و خودکامگی در ایران، لاجوردی، حبیب. (1369). ترجمۀ ضیاء صدقی. تهران: نشر نو.
• ادوار شعر فارسی از مشروطیّت تا سقوط سلطنت، شفیعی کدکنی، محمدرضا (1390). چاپ ششم. تهران: سخن.
• از زبان‏شناسی به ادبیّات، صفوی، کورش. (1390). ج1و2. چ3. تهران: شرکت انتشارات سوره مهر.
• آشنایی با عروض و قافیه، شمیسا، سیروس (1381). چاپ هجدهم. ویرایش سوم. تهران انتشارات فردوس.
• ایران بین دو انقلاب؛ از مشروطه تا انقلاب اسلامی، آبراهامیان، یرواند. (1387). ترجمۀ کاظم فیروزمند، حسن شمس‏آوری و محسن مدیرشانه‏چی. چاپ دوازدهم. تهران: نشر مرکز.
• آینۀ بامداد: طنز و حماسه در آثار احمد شاملو، مجابی، جواد. (1381). چاپ اوّل. تهران: انتشارات فصل سبز.
• دیع از دیدگاه زیبایی‏شناسی، وحیدیان‏کامیار، تقی. (1383). چ 1. ویرایش2. تهران: انتشارات سمت.
• بیان، شمیسا، سیروس. (1390). چاپ نخست. ویراست چهارم. تهران: نشر میترا.
• تاریخ تحلیلی شعر نو، لنگرودی، شمس (محمدتقی جواهری گیلانی). (1377). جلد اول(ویرایش دوم، چاپ دوم) و جلد دوم(چاپ اول).تهران: نشر مرکز.
• «ترازنامه، پیش‏درآمد». مجموعۀ مقالات وظیفۀ ادبیّات، سارتر، ژان پل. (1389ب). تدوین و ترجمه از ابوالحسن نجفی. صص 113-124. چاپ سوم. تهران: نیلوفر.
• چشم‏انداز شعر معاصر ایران: جریان‏شناسی شعر ایران در قرن بیستم، زرقانی، مهدی. (1391). چاپ اولِ تحریر دوم. تهران: نشر ثالث.
• چشم انداز شعر نو فارسی، زرین‏کوب، حمید. (1358). تهران: توس.
• درآمدی بر سبک‏شناسی ساختاری، غیاثی، محمدتقی. (1368). چاپ اوّل. تهران: انتشارات شعلۀ اندیشه.
• زیباتری از جنون: زندگی و شعر اسماعیل شاهرودی، باباچاهی، علی. (1387). چاپ اول. تهران: نشر ثالث.
• سبک‏شناسی، بهار، محمدتقی. (1370). جلد1و2. چاپ ششم. تهران: مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر.
• سبک‏شناسی: نظریه‏ها، رویکردها و روشها، فتوحی رودمعجنی، محمود. (1391). چاپ نخست. تهران: انتشارات سخن.
• سنت و نوآوری در شعر معاصر، امین پور، قیصر. (1386). چاپ سوم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
• شعر و آینه: تئوری شعر و مکاتب شعر، عباس، احسان. (1388). ترجمۀ حسن حسینی. تهران: سروش.
• «صفحه‏ای از افکار اجتماعی اخوان» مجموعۀ باغ بی‏برگی (مهدی اخوان ثالث)، به اهتمام مرتضی کاخی ، رحیمی، مصطفی. (1370)،. صص 254-259. تهران: نشر ناشران.
• طلا در مس (در شعر و شاعری)، براهنی، رضا. (1371). جلد دوم. چاپ اوّل. بی‏جا: نویسنده.
• کلّیّات سبک‏شناسی، شمیسا، سیروس. (1380). چاپ ششم. تهران: انتشارات فردوس.
• کمونیزم و ارزش‏های انسانی، کورنفورث، موریس. (1358). ترجمۀ ج. نوایی. تهران : انتشارات علم.
• مارکسیسم و نقد ادبی، ایگلتون، تری. (1383). ترجمۀ اکبر معصوم بیگی. چاپ اوّل. تهران: نشر دیگر.
• مبانی سبک‏شناسی، وردانک، پیتر. (1389). ترجمۀ محمد غفاری. چاپ اول. تهران: نشر نی.
• مجموعه اشعار، شاهرودی، اسماعیل. (1390). چاپ اول. تهران: مؤسسۀ انتشارات نگاه.
• «نقد و بررسی شعر اسماعیل شاهرودی»، دستغیب، عبدالعلی. (1388). کیهان فرهنگی. شمارۀ 280-281 (بهمن و اسفند). صص 36-42.
• وزن شعر فارسی، ناتل خانلری، پرویز. (1367). چاپ دوم. تهران: انتشارات توس.